Project Update: Vervolgproject Physicians Implement Exercise as Medicine (PIE=M)

PIE=M staat voor Physicians Implement Exercise is Medicine (artsen voeren beweging als medicijn in). Dit project liep van september 2018 tot eind 2020.

Het PIE=M project richtte zich op de potentie om patiënten te voorzien van een beweegadvies, om zo een gezondere leefstijl te stimuleren, chronische ziektes te voorkomen en te behandelen, herstel te bevorderen, en gezond oud te worden. Dit PIE=M onderzoek is uitgevoerd door het UMC Groningen en het Amsterdam UMC. Het was een door ZonMW gesubsidieerd onderzoeksproject uitgevoerd bij de afdelingen Revalidatiegeneeskunde (UMCG en Amsterdam UMC), Orthopedie (UMCG) en Oncologie (AmsterdamUMC). Het PIE=M-project heeft geresulteerd in een implementatieplan om het voorschrijven van Bewegen als Medicijn toe te passen in de ziekenhuispraktijk genaamd het Beweegstappenplan (zie www.beweegstappenplan.nl). Er wordt ook nu nog over dit onderzoek gepubliceerd, zie deze 3 publicaties:

Het team van dit project heeft vanuit de Take-Off Call financiële middelen toegekend gekregen voor het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie voor optimalisatie van het Beweegstappenplan en het onderzoeken van een brede toepassing in de ziekenhuiszorg. Met deze middelen hebben zij dit project een vervolg gegeven waarin met de behaalde resultaten wordt gewerkt aan valorisatie.

In oktober 2022 spraken we met Adrie Bouma, bewegingswetenschapper en senior onderzoeker in het UMCG.

Valorisatie

Bij dit vervolgproject zijn UMCG en Amsterdam UMC – afdeling VUMC nog steeds nauw betrokken.
In 2021 nam Stichting Special Heroes Nederland het Beweegstappenplan over. De stichting maakt zich sterk voor mensen met een beperking en ziekte. Zij doen dit door een gezonde en actieve levensstijl te stimuleren en een zo breed mogelijk aanbod in sport, cultuur, werk en gezondheid te creëren.
“Zij zijn eigenlijk een soort rentmeester geworden van het Beweegstappenplan, zij zijn goed in staat om samen met ons te zorgen voor doorontwikkeling en te zorgen dat dit in de praktijk ook voor andere zorginstellingen beschikbaar komt. Ook kijken zij wat er nog meer nodig is bij ziekenhuizen om de invoering van beweegadviezen en – verwijzing mogelijk te maken.”

Een andere partner was het Nederlands Centrum voor Exercise is Medicine, een landelijk netwerk dat het gedachtegoed van Exercise is Medicine ondersteunt.

Dit valorisatieproject vond het eerste half jaar van 2022 plaats. In dit onderzoek is het voorschrijven van Bewegen als Medicijn door het gebruik van het Beweegstappenplan in twee ziekenhuizen (Ziekenhuis Nij Smellinghe Drachten en Ziekenhuis de Gelders Vallei Ede) geëvalueerd.

Resultaten

Uit het vervolgonderzoek is gebleken dat het beweegstappenplan echt potentie heeft, maar verder doorontwikkeld zal moeten worden. Voornaamste reden hiervan is dat gebleken is dat er veel behoefte is om leefstijlbreed ondersteund te worden. “Wij hadden een heel plan uitgeschreven voor bewegen, maar zij hadden behoefte aan meer. Dus aandacht voor andere leefstijlelementen, denk hierbij aan de BRAVO factoren. BRAVO factoren staan voor de verschillende elementen die betrekking hebben op je leefstijl. De B staat voor Bewegen, de R voor Roken, de A voor Alcohol, de V voor Voeding en de O voor Ontspanning.”

Daarnaast was er behoefte aan meer ondersteuning dan de geschreven informatie “Ondanks dat dit heel uitgebreid was in het Beweegstappenplan met tools, lessons learned etc, werd aangegeven dat ze liever een soort coach hadden gehad die hen er doorheen had gepraat en met wie ze ook regelmatig konden brainstormen. Nu was het vooral veel informatie maar het ging niet echt leven.
Dit was goede feedback.”

De kennis, kunde en tijd waren ook niet altijd voldoende aanwezig voor deze zorginnovatie.
“De mensen zaten zelf volop in het zorgproces en er was dan ook niet altijd voldoende aandacht voor projectontwikkeling en implementatie. Ook hadden we de pech dat er in één van de ziekenhuizen een personele wissel plaatsvond, daarmee ging helaas veel kennis weer verloren.”

Naast de extra ondersteuning bleek dat het organiseren van de randvoorwaarden nog veel aandacht vroeg. “Ondanks heel enthousiaste kartrekkers is gebleken dat commitment vanuit meerdere lagen in de organisatie noodzakelijk is om met elkaar prioriteit te geven aan het ontwikkelen van een leefstijlzorgloket. Denk aan ICT tot leefstijlcoaches en fysiotherapeuten die ook tijd kunnen investeren.”

Lofit en landelijk netwerk

“Als vervolg op de PIE=M studie is een leefstijzorglloket opgezet in UMG Groningen, LOFIT.”
LOFIT is een vierjarig onderzoeksproject gefinancierd door ZonMw. In LOFIT wordt een leefstijlzorgloket opgezet in de ziekenhuisomgeving zodat leefstijl een vast onderdeel wordt in de behandeling van patiënten met een chronische ziekte.

LOFIT wordt gecoördineerd door het Amsterdam UMC – locatie VUmc. In Amsterdam UMC (locatie VUmc en AMC), UMC Groningen en Ommelander Ziekenhuis Groningen (OZG) zal een leefstijlloket opgericht worden. Er wordt in dit project samengewerkt met universiteiten, hogescholen, zorgverzekeraars, en partners die contact hebben met lokale ‘gezonde leefstijl-initiatieven’ in de regio. “Bij LOFIT steken we op basis van de evaluatie niet alleen in op bewegen maar ook op de andere leefstijlfactoren. En we kijken naar de kwetsbaarheid van de patiënt, de één heeft meer begeleiding nodig dan de ander.”

Ook wordt er in de tussentijd door UMC Groningen gepionierd met leefstijlzorg bij zes andere afdelingen vanuit het GLIM-project (Groningen Leefstijl Interventie Model). “We hebben een subsidie ontvangen om de leefstijlzorg op te zetten met een regionaal netwerk.
Het in kaart brengen van zo’n netwerk is veel werk, wanneer dit niet goed in kaart is gebracht is dat een grote barrière voor het eenvoudig doorverwijzen van patiënten. Daarbij kijken we wie er wel/niet in het ziekenhuis begeleid moeten worden en hebben we zelf ook leefstijlcoaches in dienst genomen. Het mooie is dat we hierbij alvast voorsorteren op de kabinetsplannen waarbij meer financiële middelen beschikbaar komen voor preventie oa dmv leefstijlzorgloketten.”

Overheid en zorgverzekeraars mee

“Toen we in 2018 startten met PIE=M wilden we kijken wat de barrières van behandelaars zijn om leefstijl bespreekbaar te maken en wat er nodig is om mensen een leefstijladvies te geven en door te verwijzen voor een leefstijlinterventie. Dat hebben we nu volledig helder. Er worden ook al flinke stappen gezet om het netwerk in kaart te brengen (voor verwijsopties) én informatie om e.e.a. in te bouwen in het EPD om het voor behandelaars zo efficiënt mogelijk te maken. Dat de regering nu ook van mening is dat er - ook in het ziekenhuis - meer aandacht moet komen voor preventie, dat durfden we niet te dromen. Nu nog de stap om ook de zorgverzekeraars mee te krijgen hierin, daarin zit zeker ook beweging maar een doorbraak hierin zou het vliegwiel nog verder op gang helpen naar fittere en gezonde Nederlanders.”